९२ वर्ष पहिले पत्रिकामा पहिलोपटक छापिएको त्यो तस्बिर

काठमाडौं बैशाख १३ / अखबारमा पहिलोपटक सर्वसाधारणको तस्बिर छापिएको ९२ वर्ष पुगेको छ। गोरखापत्रले १९८४ साल वैशाख १३ गते सोमबार वीरगन्जकी एक महिलाको तस्बिर तेस्रो पृष्ठमा छापेको थियो।

त्यसअघि तत्कालीन राणा प्रधानमन्त्री चन्द्रशमशेर जबराको तस्बिर १९८३ साल साउन १८ गते सोमबार छापिएको थियो।

सर्वसाधारणको तस्बिर छापिएकोले राष्ट्रिय फोटो पत्रकार समूहको सक्रियतामा झण्डै दुई दशकदेखि हरेक वैशाख १३ गतेलाई राष्ट्रिय फोटो पत्रकारिता दिवस मनाइँदै आएको छ।

वि। सं १९८४ वैशाख १३ गते गोरखापत्रमा ‘विविध विषय’ शीर्षकमा कपासको गुणका बारेमा एउटा आलेख छापिएको थियो। विविध विषयको ठिक मुनि “श्री चन्द्र कामधेनु चर्खा प्रचारका खेति विभागद्वारा प्रकाशित कपास खेतिको साधारण सूचना” भनी छापिएको थियो।

त्यसको मुनी महिलाले चर्खाबाट धागो कातिरहेको तस्बिर छापिएको थियो र तस्बिरको मुनी “आफ्ना कपाशका बगैचामा ‘श्रीचन्द्र कामधेनुचर्खा’ द्वारा धागो काती रहेकी, वर्ष १२ को, वीरगन्ज बस्ने सूर्यमती श्रेष्ठनी” भनी तस्बिरको क्याप्सन छापिएको थियो।

नेपाली अखबारमा सबैभन्दा पहिले कुन तस्बिर प्रकाशित गरिएको थियो भन्ने बारेमा फोटो पत्रकार समूहले अध्ययनको जिम्मा स्वतन्त्र फोटो पत्रकार उषा तितिक्षुलाई दिएको थियो ।

अध्ययनपछि पहिलो तस्बिर गोरखापत्रमा प्रकाशित भएको र ‘फोटो क्याप्सन’ भएकै कारण १९८४ सालमा प्रकाशित तस्बिरलाई नै समाचारमूलक पहिलो तस्बिर भएको ठह¥यारिएको थियो। समूहले उनको निष्कर्षका आधारमा हरेक वैशाख १३ लाई फोटो पत्रकारिता दिवस मनाउने निर्णय गरेको थियो।

स्वतन्त्र फोटोपत्रकार तितिक्षुले समाचारमूलक भएको र राणा शासनका बखत काठमाडौंभन्दा बाहिरका सर्वसाधारणको तस्बिर छापिएकोले धागो काती रहेकी महिलाको तस्बिर नै अखबारमा प्रकाशित पहिलो हो भन्दै थपे, “चन्द्रशमशेरको तस्बिरमात्र हो, तर सूर्यमतिको समाचारमूलक तस्बिर हो। फोटो पत्रकारिताका दृष्टिकोणले समाचारमूलक तस्बिरलाई प्रकाशित पहिलो तस्बिर मान्नु पर्दछ।” आजको गोरखापत्रममा प्रकृति अधिकारीले यो खबर लेखेकी छन्।