किन बढ्दैछ तेलको मूल्य ?

एजेन्सी । केही समययता पेट्रोल र डिजेलको मूल्य लगातार बढिरहेको छ । नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थ भारतबाट आउने गर्छ । अहिले भारतमा दैनिकजसो पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढिरहेको छ ।

करिब चार महिनादेखि पेट्रोल र डिजेलको मूल्य स्थिर रहेको थियो । तर पछिल्लो ९ दिनमा भारतमा प्रतिलिटर भारु ५।६० ले बढेको छ ।

किन बढ्दैछ तेलको मूल्य ?
ऊर्जा विज्ञ नरेन्द्र तनेजाले तेलको मूल्य वृद्धिलाई ‘सञ्चित प्रभाव’ मात्र भन्न नसकिने बताए । उनले भने, ‘विगत केही महिनामा हामीले चुनावका बेला मूल्य नबढेको देख्यौँ। यसलाई नकार्न सकिँदैन । तर योबाहेक पनि कारण छन् ।’ तनेजाका अनुसार चुनावका बेला देशमा पेट्रोलपम्पको मूल्य नबढेको तर विश्वमा कतै पनि पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य नबढेको हो ।

तनेजाले तेलको मूल्य बढ्नुको दोस्रो कारण रुस र युक्रेनबीचको युद्ध भएको बताए । उनले भने, ‘युक्रेनका कारण विश्व ऊर्जा बजारमा उथलपुथल भएको छ । तेल आपूर्तिको अवस्था के हुन्छ, तेल चाहिने जति प्राप्त हुन्छ कि हुँदैनजस्ता धेरै प्रश्न पनि उठिरहेका छन् ।’

के तेलको मूल्य बढ्ने नै हो ?
तनेजाले पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य एकै झट्कामा बढाउन सकिन्थ्यो तर अहिले विस्तारै मूल्य बढेको बताए । उनले भने, ‘विशेषगरी युक्रेनको अर्थशास्त्रले पेट्रोल होस् वा डिजेल होस्, यी कम्पनीहरुले प्रतिलिटर १५–१६ रुपैयाँ घाटा व्यहोरेका छन् ।’

तनेजा तेल कम्पनीहरुको अनुमानित घाटाअनुसार तेलको भाउ निरन्तर उकालो लाग्ने बताउँछन् । केन्द्र वा प्रदेश सरकारले बीचमा नआए र कर घटाउन नसके बिस्तारै यी भाउ उकालो लाग्ने उनको भनाइ छ ।

भारतले रुसबाट तेल लिन सक्छ ?
देशको शीर्ष तेल कम्पनी इन्डियन आयल कर्पोरेशन (आईओसी) ले हालै रुसबाट ३० लाख ब्यारेल कच्चा तेल किनेको छ ।

रुसमाथि पश्चिमा देशको प्रतिबन्धबारे नरेन्द्र तनेजाले भारतका लागि रुसबाट तेल ल्याउने यो राम्रो अवसर भएको बताउँछन् । उनले त्यहाँ भारतीय कम्पनीले १६ अर्ब डलर लगानी गरेको बताए ।

‘तर, रुसको भूगोललाई राम्ररी हेर्यो भने त्यहाँबाट तेल निकासीमा केही समस्या छ, त्यहाँबाट ढुवानी त्यति सजिलो छैन, त्यसैले त्यहाँबाट धेरै तेल आयात गर्दैनौँ, त्यहाँबाट बढी आयात हुन्छ’, उनले भने, ‘२ प्रतिशतभन्दा बढी तेल अर्डर गरेको छ र पछिल्लो तीन महिनामा १ प्रतिशतमात्रै प्राप्त भएको छ ।’

उनले रुसबाट तेल ल्याउनमा तीनवटा ठूलो समस्या रहेको बताए ।